ΚΑΝΟΝΙΟΝ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΙΟΥ ΕΤΟΥΣ 2015

http://athanasiosmytilinaios.blogspot.gr/2014/12/2015.html

Κωδωνοκρουσίες από τον Ιερό Ναό του Πρωτάτου, Καρυές Αγίου Όρους

Θρασύβουλος Στανίτσας - Ιδιόμελα Ωρών Χριστουγέννων 24-12-1959

Ο μελωδός Παρθένιος Μετεωρίτης

Ο Παρθένιος ο Μετεωρίτης υπήρξε μουσική προσωπικότητα της θεσσαλικής ψαλτικής παράδοσης και Ηγούμενος της Μονής Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Μεγάλου Μετεώρου. Σε μουσικούς κώδικες του 18ου αι. σημειώνεται το όνομά του ως: «μουσικωτάτου κυρ Παρθενίου του Μετεωρίτου εκ της πόλεως Τρίκκης και ηγουμένου της μονής Μετεώρου». Μουσικές συνθέσεις του διαδόθηκαν πρωτίστως στο Άγιον Όρος και αλλού. Τα μελουργήματά του θεωρούνται σπουδαίο απόκτημα της μεταβυζαντινής ψαλτικής.
http://www.pemptousia.gr/2014/12/parthenios-meteoritis/

Βυζαντινά μελωδήματα-Θρασύβουλος Παπανικολάου

Βυζαντινά Μελωδήματα-Παντελής Τερεζάκης

Ωδές Δωδεκαημέρου, Χορός «Άγ. Ιωάννης ο Δαμασκηνός» υπό Ζαχαρία Πασχαλίδη

Πρόκειται για Χριστουγεννιάτικη συναυλία του Σωματείου Ιεροψαλτών Θεσσαλονίκης «Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός» υπό την χοραρχία του μακαριστού Ζαχαρία Πασχαλίδη. Μονωδός είναι ο μακαριστός Αναστάσιος Παραστατίδης, πρόεδρος του σωματείου τα χρόνια εκείνα και πρωτοψάλτης του Ι. Ν. Τριών Ιεραρχών Θεσσαλονίκης, όπου έλαβε χώρα η συναυλία. Το video μεταδόθηκε από τον τηλεοπτικό σταθμό 4Ε σήμερα το μεσημέρι.

https://www.youtube.com/user/ybulbu/videos

ΓΙΑ ΤΗ ΨΑΛΤΙΚΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΟΡΦΥΡΙΟΥ

     


"Ψαλτικές περιηγήσεις" ραδιοφωνική εκπομπή στην Πειραϊκή Εκκλησία 91,2 FM

Πατριαρχική ψαλτική παράδοση

Ο Άρχων Πρωτοψάλτης της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας Λεωνίδας Αστέρης, δηλαδή ο Πρωτοψάλτης στον δεξιό χορό του πάνσεπτου Πατριαρχικού Ναού του Αγίου Γεωργίου στο Φανάρι, είναι ο εκφραστής και συνεχιστής ενός θεσμού και μιας ψαλτικής παράδοσης ισόχρονης με το θεσμό του Πατριαρχείου. Με την πτώση της Κωνσταντινουπόλεως σημειώθηκαν σημαντικές αλλαγές και στους πατριαρχικούς χορούς ψαλτών. Αυτό που θα μείνει ασάλευτο είναι το λεγόμενο ύφος της μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας που διατηρείται δια ζώσης φωνής μέχρι σήμερα. Την παράδοση αυτή διακονεί ο Λεωνίδας Αστέρης με τη τέχνη του και το παράδειγμά του.

Ο Λεωνίδας Αστέρης γεννήθηκε στην πάλαι ποτέ μεγαλώνυμη Κοινότητα του Γαλατά Κωνσταντινουπόλεως το 1936, όπου και άρχισε την μουσική του σταδιοδρομία πεντάχρονος στον Ιερό Ναό του Αγίου Νικολάου ως Κανονάρχης. Μαθήτευσε παρά του καλλιφώνου και μύστου της παραδόσεως αειμνήστου Πρωτοψάλτου Παναγιώτου Κωνσταντινίδου. Δεκαετής και δεκατριετής προσελήφθη από τον Άρχοντα Λαμπαδάριο Θρασύβουλο Στανίτσα και από τον Άρχοντα πρωτοψάλτη Κωνσταντίνο Πρίγγο στον Πατριαρχικό Ναό. Ο Λεωνίδας Αστέρης είναι απόφοιτος του Ωδείου Λυρικής Σκηνής και Τέχνης και πρωταγωνιστής της Λυρικής Κωνσταντινουπόλεως από το 1969 μέχρι σήμερα. Ερμήνευσε πάμπολλα έργα του γερμανικού και ιταλικού ρεπερτορίου. Επίσης, σπούδασε στην Μοζάρτιον Σχολήν της πόλεως Σάλτσμπουργκ σε μεγάλους διδασκάλους του άσματος (Σράϊρερ, Ντίσκαου). Βραβεύθηκε σε διαγωνισμό με το Βραβείο Καρλ Ορφ με την προσωπικήν του συναυλία στον Ναό του Αγίου Βλασίου. Δίδαξε στο Τμήμα Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας το ζωτικό για τους ιεροψάλτας μάθημα, ορθοφωνία και τεχνική καλοφωνίας.

http://www.pemptousia.gr/2014/12/patriarchiki-psaltiki-paradosi/

Οι φίλοι από το Κονγκό που ψέλνουν ελληνικούς βυζαντινούς ύμνους (ΒΙΝΤΕΟ)

Κάνουν τον γύρο της Αφρικής, ψέλνοντας Βυζαντινούς Ύμνους στα ελληνικά. Δεν είναι Έλληνες, ούτε έχουν σχέση με την Ελλάδα. 

Είναι οι Κοσμάς Ιλούνγκα και Δημήτρης Μπούα, είναι Ορθόδοξοι από το Κονγκό και έμαθαν να διαβάζουν ελληνικά λόγω της αγάπης τους για την Βυζαντινή μουσική.

Δείτε τι δήλωσε ο Κοσμάς Ιλούνγκα στο New Greek TV, αλλά και τις ερμηνείες τους, που εντυπωσιάζουν.

«Κάποιοι όταν με βλέπουν και με ακούν λένε πως δεν μπορούν να πιστέψουν ότι ένας Αφρικανός ψέλνει Βυζαντινή μουσική. Κι όμως, εγώ αυτό κάνω. Ό,τι μου έδωσε την ευκαιρία ο Θεός να κάνω». Τα λόγια αυτά ανήκουν στον Κοσμά Ιλούνγκα (πλήρες όνομα: Κοσμά Τσαφού Ιλούνγκα), από την Δημοκρατία του Κονγκό, ο οποίος μας κίνησε το ενδιαφέρον, λόγω της δραστηριότητάς του στον τομέα της Βυζαντινής Μουσικής.

Ο Κοσμάς γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Κονγκό, από Ελληνορθόδοξους γονείς. Η εμπειρία του στην Ορθόδοξη Εκκλησία τον έκανε να αγαπήσει τους βυζαντινούς ύμνους και να τους κάνει αντικείμενο των σπουδών του για τρία ολόκληρα χρόνια. Σήμερα, σε συνεργασία με τον – επίσης Κονγκολέζο – συνάδελφό του Δημήτρη Μπούα, γυρίζουν την Αφρική και πραγματοποιούν συναυλίες, απευθυνόμενοι στις τοπικές Ορθόδοξες Κοινότητες. Οι συναυλίες αυτές περιλαμβάνουν ύμνους στα ελληνικά.

«Τον Δεκαπενταύγουστο πήγαμε στο Μπουρούντι και τον περασμένο Οκτώβριο στην Τανζανία, το Νταρ Ες Σαλάμ. Θα ήταν χαρά μου να κάνω συναυλίες και σε άλλες χώρες, εφόσον προσκληθώ», δηλώνει ο Κοσμάς στο New Greek TV.


agioritikovima.gr

Τα θαύματα του Αγίου Σπυρίδωνος που αναφέρονται στο Απολυτίκο του Αγίου.

Το απολυτίκιο του αγίου Σπυρίδωνος του θαυματουργού μας παρουσιάζει μέσα σε λίγες λέξεις σχεδόν ολόκληρη την ζωή και πολλά από τα θαύματα του Μεγάλου αυτού Αγίου.

Ἀπολυτίκιον

Ἦχος α’. Τοῦ λίθου σφραγισθέντος.
Τῆς Συνόδου τῆς πρώτης ἀνεδείχθης ὑπέρμαχος, καὶ θαυματουργὸς θεοφόρε, Σπυρίδων Πατὴρ ἡμῶν· διὸ νεκρᾷ σὺ ἐν τάφῳ προσφωνεῖς, καὶ ὄφιν εἰς χρυσοῦν μετέβαλες· καὶ ἐν τῷ μέλπειν τὰς ἁγίας σου εὐχάς, Ἀγγέλους ἔσχες συλλειτουργούντάς σοι Ἱερώτατε.
Δόξα τῷ σὲ δοξάσαντι Χριστῷ· δόξα τῷ σὲ στεφανώσαντι· δόξα τῷ ἐνεργούντι διὰ σοῦ, πᾶσιν ἰάματα.



Α. «Της Συνόδου της πρώτης ανεδείχθης υπέρμαχος».

Σαν επίσκοπος, όπως είναι γνωστόν, είχε λάβει μέρος στην πρώτη Οικουμενική Σύνοδο που είχε συνέλθει στην Νίκαια της Μικράς Ασίας το 325 μ.Χ. Ήτο η μεγάλη εκείνη Σύνοδος που κατεδίκασε τον Άρειον ως αιρετικόν, γιατί διαλαλούσε ότι ο Χριστός μας ήταν κτίσμα και όχι Θεός. Έλεγε ότι ήτο ομοιούσιος τω Πατρί και όχι ομοούσιος. Μπήκε ένα γιώτα στη μέση, αλλά εκείνο το γιώτα έκαμε τον Θεόν κτίσμα. Οι θεοφόροι Πατέρες με πρώτον τον Μέγαν Αθανάσιο, απέδειξαν με επιχειρήματα παρμένα μέσα από την Αγίαν Γραφήν και τον ορθόν λόγον, ότι ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός, ήτο και τέλειος Θεός. Ο Άγιος όμως Σπυρίδων έκανε και θαύμα μέσα στη μεγάλη πρώτη Οικουμενική Σύνοδο. Πήρε ένα κεραμίδι και το έσφιξε δυνατά, στην παλάμη του, στο χέρι του. Και ευθύς αμέσως από κάτω έτρεξε νερό, από πάνω ξεπήδησαν φλόγες, και στη χούφτα του παρέμεινε το χώμα. Μετά από αυτό το θαύμα, με αυτό το θαύμα μάλλον, δεν απέδειξε μόνον την ενότητα των δύο φύσεων στο πρόσωπον του Χριστού, αλλά και την ενότητα των τριών προσώπων, του Πατρός, του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, στον Ένα Τριαδικόν Θεόν. Άρα ο Υιός και Λόγος του Θεού, που εγένετο σάρξ, δηλαδή άνθρωπος, και εσκήνωσεν εν ημίν, ήταν ομούσιος τω Πατρί. Της αυτής ουσίας με τον Πατέρα. Όχι όμοιος. Ομοούσιος. Έτσι ο βοσκός επίσκοπος της Κύπρου, αποστόμωσε τον περίφημο Άρειο που νόμιζε πως με τις φιλοσοφικές του θεωρίες θα μπορούσε να γκρεμίσει τον Χριστόν, από τον θρόνον της θεότητος.

Β. «Διό νεκρά συ εν τάφω προσφωνείς».

Αυτό αναφέρεται στο διάλογο που είχε με τη νεκρή θυγατέρα του.

Κάποτε ήρθε μία γυναίκα, και τον παρακαλούσε να της επιστρέψει πίσω κάτι πολύτιμο που το είχε δώσει στην κόρη του για να το φυλάξει. Όμως η μονάκριβη θυγατέρα του, η Ειρήνη είχε πεθάνει κι έτσι ο Άγιος δεν ήξερε που το είχε βάλλει η κόρη του. Πήγε λοιπόν ο Άγιος Σπυρίδων στον τάφο της κόρης του, και την ρώτησε που είχε κρυμμένο το ξένο αυτό πολύτιμο πράγμα; Και μέσα από τον τάφο μίλησε η Ειρηνούλα και είπε που το είχε κρύψει. Ο Άγιος πήγε, έψαξε, το βρήκε, και το επέστρεψε στη γυναίκα που το ζητούσε και το είχε ανάγκη. Ο Άγιος ξαναγύρισε στον τάφο της θυγατέρας του και αφού την ευχαρίστησε της είπε: «Κοιμήσου τώρα παιδί μου μέχρι της Δευτέρας Παρουσίας του Κυρίου».

Γ. «Καί ὄφιν εἰς χρυσοῦν μετέβαλες».

Γνωρίζουμε από τον βίο του, ότι ήταν πολύ ελεήμων και φιλάνθρωπος. Μία φτωχή γυναίκα πήγε σ᾿ ένα πλούσιο και ζήτησε κάποια βοήθεια, μία εξυπηρέτηση. Να της δώσει λίγα χρήματα, για να ξεπεράσει το πρόβλημα, που αντιμετώπιζε και κατόπιν, όταν μπορούσε, θα του επέστρεφε το ποσόν. Με άλλα λόγια δεν ζήτησε ελεημοσύνη, αλλά δανικά.

Ο πλούσιος όμως αρνήθηκε να προσφέρει την βοήθειά του και η γυναίκα απευθύνθηκε στον άγιο Σπυρίδωνα.

Εκείνος πάντοτε φτωχός και πάντοτε με άδειες τις τσέπες, λόγω της συνεχούς ελεημοσύνης που έδινε, δεν είχε τίποτε να της δώσει. Δεν την απογοήτευσε όμως. Είναι πολύ κακό να ελπίζει κάποιος σε σένα, να στηρίζει τις ελπίδες του πάνω σου κι᾿ εσύ να αδιαφορείς, να μη καταλαβαίνεις, να μη θέλεις να βοηθήσεις.

Βγήκε έξω στα χωράφια και είδε ένα φίδι. Το σταύρωσε κι᾿ εκείνο κοκκάλωσε. Έγινε ολόκληρο χρυσό. Το πήρε και το έδωσε στη γυναίκα, για να κάνει την δουλειά της. Όταν εκείνη τακτοποίησε τις υποθέσεις της, έφερε το φίδι πίσω στον Άγιο. Το πήρε ο άγιος, το πήγε πίσω πάλι στα χωράφια, από εκεί που το πήρε. Το άφησε κάτω κι᾿ εκείνο ζωντάνεψε. Άντε τώρα να πας στο σπιτάκι σου και στα παιδιά σου.

Μας κάνει εντύπωση, γιατί πήρε φίδι και όχι κάτι άλλο, ένα κομμάτι ξύλο π.χ. που ήταν και πιο εύκολο να βρεί. Θέλησε με την κίνηση αυτή να μας δείξει, ότι η φιλαργυρία είναι φίδι, που πρέπει πολύ να προσέχουμε. Και όπως απομακρυνόμαστε από ένα φίδι, έτσι να αποφεύγουμε και την πλεονεξία

Δ. «Και εν τω μέλπειν τας αγίας σου ευχάς, Αγγέλους έσχες συλλειτουργούντας σε ιερότατε».

Μια Κυριακή ο Άγιος λειτουργούσε μόνος του. Όλο το εκκλησίασμα έψαλλε. Μετά το Ευαγγελικό Ανάγνωσμα αμέτρητες αγγελικές φωνές άρχισαν να ψάλλουν. Οι πάντες βουβάθηκαν. Και από την έκπληξη, και από το θαυμασμό, και από το δέος, και από τον φόβο. Και όταν ο Άγιος Σπυρίδων είπε προς τον λαόν «Ειρήνη πάσι», άγγελοι και αρχάγγελοι, Σεραφείμ και Χερουβείμ, Θρόνοι, Κυριότητες, Εξουσίες, Δυνάμεις, όλες οι ουράνιες δυνάμεις, με μια φωνή απάντησαν: «Και τω Πνεύματί Σου».

Έτσι οι πιστοί εκκλησιαζόμενοι χριστιανοί, εκείνη την αξέχαστη Κυριακή, έζησαν την ουράνια λατρεία της θριαμβεύουσας Εκκλησίας να ενώνεται με την επί γης Στρατευομένη Εκκλησία. Τη μια Εκκλησία, με τον Έναν ποιμένα, τον Χριστό.



https://fdathanasiou.wordpress.com/2014/12/11/τα-θαύματα-του-αγίου-σπυρίδωνος-που-αν/

Παρουσίαση του Τόμου: «Κοινωνικά Παλαιών Διδασκάλων»

Με επιτυχία στέφθηκε η εκδήλωση που οργανώθηκε από την Ενωμένη Ρωμηοσύνη για την παρουσίαση του τόμου: «Κοινωνικά Παλαιών Διδασκάλων-Τόμος Α’», η οποία έλαβε χώρα χθες Κυριακή 7 Δεκεμβρίου στην αίθουσα του Ιερού Μητροπολιτικού Ναού Αγίου Γρηγορίου Παλαμά Θεσσαλονίκης.

Ο ψαλτικός κόσμος και το φιλόμουσο κοινό αγκάλιασαν την πρώτη μουσική έκδοση της Ενωμένης Ρωμηοσύνης με την οποία εγκαινιάζεται μια νέα σειρά μουσικών εκδόσεων με γενικό τίτλο: «Μουσική Παράδοση». Η νέα έκδοση «Κοινωνικά Παλαιών Διδασκάλων» περιλαμβάνει ανέκδοτα μέλη Κοινωνικών μεγάλων δασκάλων της ψαλτικής. Η έκδοση βα­σί­στη­κε στον αυτό­γρα­φο κώ­δι­κα του Χουρ­μου­ζί­ου ΜΠΤ 705, που πε­ρι­έ­χει μέλη της Θεί­ας Λει­τουρ­γί­ας και σύμφωνα με τους εκδότες η ε­πι­λο­γή των Κοι­νω­νι­κών έγινε: «έτσι ώστε ο τόμος να είναι εύχρηστος, αλ­λά και να κα­λύ­πτη τις α­παι­τή­σεις ε­νὸς α­να­λο­γίου». Αξιοσημείωτο επίσης είναι ότι η γραμματο­σει­ρὰ που χρη­σι­μο­ποι­ή­θη­κε για την ψη­φι­α­κὴ δα­κτυ­λο­γρά­φη­ση των Κοι­νω­νι­κών έχει βασιστεί στον γρα­φι­κὸ χα­ρα­κτή­ρα του Χουρ­μου­ζί­ου, με ελα­φρὰ καλ­λι­γρα­φι­κή τάση.

Στο πρώτο μέρος της εκδήλωσης έγινε η παρουσίαση του τόμου από Πανεπιστημιακούς δασκάλους. Πρώτος των εισηγητών ήταν ο π. Σπυρίδων Αντωνίου, Επίκουρος Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ. με θέμα: «Η ψαλμώδηση του Κοινωνικού» και στην οποία αναφέρθηκε στην λειτουργική αταξία που παρατηρείται σήμερα κατά την ώρα του Κοινωνικού ύμνου και την αντικατάστασή του. Ο Επίκουρος καθηγητής της Ανωτάτης Εκκλησιαστικής Σχολής Βελλά Ιωάννης Λιάκος στην εισήγησή του με θέμα: «Οι μελοποιοί των Κοινωνικών του παρόντος τόμου», παρουσίασε το μελοποιητικό έργο μεγάλων βυζαντινών και μεταβυζαντινών συνθετών. Εν συνεχεία η Επίκουρη Καθηγήτρια του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Α.Π.Θ. Μαρία Αλεξάνδρου ανέπτυξε το θέμα: "Η Ψαλτική Παράδοση µέσα από την µεταρρύθµιση των Τριών ∆ιδασκάλων". Η φοιτήτρια του τμήματος Μουσικών Σπουδών του Α.Π.Θ. Αποστολία Γοργολίτσα έκλεισε των κύκλο των ομιλιών με το θέμα: «Σκέψεις για τη µορφή του Χουρµουζίου Χαρτοφύλακος». Ιδιαίτερη αίσθηση προκάλεσε στους παρευρισκομένους το μουσικοεκπαιδευτικό δρώµενο από την Ο­µάδα Παλαιογραφίας βυζαντινής μουσικής, του τµήµατος Μουσικών Σπουδών του Α.Π.Θ.με τίτλο:«Από την παλαιά στην νέα µέθοδο».

Το δεύτερο χορωδιακά σύνολα έψαλαν υποδειγματικά κοινωνικά μέλη του τόμου. Ο π. Νεκτάριος Πάρης επίκουρος καθηγητής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και Πρωτοψάλτης της Πατριαρχικής Ɂεράς Μονής Βλατάδων Θεσσαλονίκης με το «Βυζαντινό σύστημα αδόντων» έψαλε το Κοινωνικό «Αἱνεῖτε τὸν Κύριον», σε μέλος Μπαλασίου ιερέως του νομοφύλακτος (ιζ’ αιών) και ήχο β΄. Ο Χορός Φοιτητών της Θεολογικής Σχολής Θεσσαλονίκης: «Ιερά µελωδία» υπό την διεύθυνση π. Σπυρίδωνα Αντωνίου, έψαλε το κοινωνικό των Αποστόλων «Εἰς πάσαν τῆν γῆν» σε μελοποίηση Γεωργίου του Αργυροπούλου (ιε' αιών) και ήχο πλ.α’ . Στη συνέχεια ο Χορός: «Θεσσαλονικείς ‘Υµνωδοί» τον οποίο διευθύνει ο Ιωάννης Λιάκος, Πρωτοψάλτης του ιερού μητροπολιτικού ναού αγίου Γρηγορίου Παλαµά Θεσσαλονίκης απέδωσε το Κοινωνικό «Αἱνεῖτε τὸν Κύριον» σε μέλος Γεωργίου του Παναρέτου (ιδ’ αιών) και ήχο πλ.α’ . Την αυλαία του καλλιτεχνικού μέρους έκλεισε ο ψαλτικός χορός «Άγιος Ιωάννης ο ∆αµασκηνός» του Σύλλογου Ιεροψαλτών Θεσσαλονίκης, τον οποίο διηύθυνε ο Αχιλλέας Παππάς, Πρωτοψάλτης του ιερού ναού αγίου Ελευθερίου Σταυρουπόλεως και αντιπρόεδρος του Συλλόγου, με το Κοινωνικό «Εξηγέρθη ὡς ὁ ὑπνῶν Κύριος..» Ɂωάννου του Κλαδά σε ήχο α΄, (ιδ´ αιών).

Η έκδοση των Κοινωνικών αποτελεί ένα πρώτο βήμα στην προσέγγιση α­νέκ­δοτων μα­θη­μά­των της γραπτής χει­ρόγραφης παράδοσης και ανοίγει έναν νέο ορί­ζον­τα στη μελέτη της βυζαντινής μουσικής. Ευχόμαστε να αποτελέσει ένα σημαντικό και χρήσιμο βοήθημα των ιεροψαλτών οι οποίοι είναι και οι βασικοί αποδέκτες του Τόμου.

http://www.pemptousia.gr/2014/12/parousiasi-tou-tomou-kinonika-paleon-didaskalon/

ΔΟΞΑΣΤΙΚΟ ΑΙΝΩΝ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΣΤΑΝΙΤΣΑΣ

Δόξα… Ἦχος πλ. α”

Σαλπίσωμεν ἐν σάλπιγγι ᾀσμάτων, σκιρτήσωμεν ἑόρτια, καὶ χορεύσωμεν ἀγαλλόμενοι, τῇ ἐτησίῳ πανηγύρει τοῦ θεοφόρου Πατρός· Βασιλεῖς καὶ Ἄρχοντες συντρεχέτωσαν, καὶτὸν δι” ὀνείρου φρικτῆς ἐπιστασίας, Βασιλέα πείθοντα, ἀναιτίους κρατουμένους τρεῖς, ἀπολῦσαι στρατηλάτας, ἀνυμνείτωσαν. Ποιμένες καὶ Διδάσκαλοι, τόν τοῦ καλοῦ Ποιμένος, ὁμόζηλον Ποιμένα, συνελθόντες εὐφημήσωμεν. οἱ ἐν νόσοις τὸν ἰατρόν, οἱ ἐν κινδύνοις τὸν ῥύστην, οἱ ἁμαρτωλοὶ τὸν προστάτην, οἱ πένητες τὸν θησαυρόν, οἱ ἐν θλίψεσι τὴν παραμυθίαν· τὸν συνοδίτην οἱ ὁδοιπόροι, οἱ ἐν θαλάσσῃ τὸν κυβερνήτην, οἱ πάντες τὸν πανταχοῦ θερμῶς προφθάνοντα, μέγιστον Ἱεράρχην, ἐγκωμιάζοντες οὕτως εἴπωμεν· Πανάγιε Νικόλαε, πρόφθασον, ἐξελοῦ ἡμᾶς τῆς ἐνεστώσης ἀνάγκης, καὶ σῶσον τὴν ποίμνην σου ταῖς ἱκεσίαις σου.

https://agioskosmasoaitolos.wordpress.com/2014/12/05/σαλπίσωμεν-ἐν-σάλπιγγι-ᾀσμάτων-δο-2/

Προσκύνημα στον ιστορικό ιερό ναό Αγίας Αικατερίνης Θεσσαλονίκης

Την μνήμη της πανσόφου Αγίας Αικατερίνης εόρτασε ο ομώνυμος ιερός ναός της Άνω Πόλεως Θεσσαλονίκης, χοροστατούντος του Παναγιωτάτου Μητροπολίτου Θεσσαλονίκης κ.κ. Ανθίμου. Αφ΄ εσπέρας τελέστηκε η ακολουθία του Εσπερινού κατά τη διάρκεια του οποίου ακούστηκαν τα περίφημα τροπάρια της εορτής των Εισοδίων της Θεοτόκου για την απόδοση της και το πρωί κορυφώθηκαν οι λατρευτικές εκδηλώσεις με την αρχιερατική Θεία Λειτουργία. Στους χορούς των ψαλτών προΐστατο ο Άρχων Ά Δομέστικος του Οικουμενικού Πατριαρχείου Μιλτιάδης Παπάς, ο οποίος απέδωσε κατά το πατριαρχικό ύφος τα ψαλτέα μέλη.

Συγκίνηση προκαλεί ο περικαλλής ναός της Αγίας Αικατερίνης με την αρχιτεκτονική-μορφολογική του δομή και τις σωζώμενες τοιχογραφίες του εσωτερικού του, που είχαν σοβατιστεί από τους Τούρκους όταν μετέτρεψαν το ναό σε μουσουλμανικό τέμενος (τζαμί) με το όνομα “Γιακούπ-πασά τζαμί”. Η Αγία Αικατερίνη είναι κτίσμα του 13ου αιώνα, έχει πολλά κοινά χαρακτηριστικά με τον ναό των Αγίων Αποστόλων Θεσσαλονίκης ο οποίος είναι κτίσμα του 14ου αιώνα. Από το γεγονός αυτό οι ερευνητές εξάγουν το συμπέρασμα πως η ύπαρξη των μνημείων αυτών με κοινά αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά αποδεικνύει ότι από τον 11ο και ως το 14ο αιώνα στη Θεσσαλονίκη υπήρχαν ντόπιοι έμπειροι τεχνίτες για την ανέγερση ναών, οι οποίοι κληροδότησαν την τέχνη τους και στους επόμενους τεχνίτες της τουρκοκρατίας.

Ο ναός της Αγίας Αικατερίνης αν και κρυμμένος ανάμεσα στις πολυκατοικίες αποτελεί βυζαντινή αρχιτεκτονική κληρονομιά για την πόλη της Θεσσαλονίκης και σημείο της διαχρονικής λατρευτικής ζωής της Άνω Πόλεως.

Στιγμές από τον πανηγυρικό εσπερινό:

http://www.pemptousia.gr/2014/11/proskinima-ston-istoriko-iero-nao-agias-ekaterinis-thessalonikis/

Πανήγυρις Παναγίας Δεξιάς-Ψάλει ο Χρήστος Χαλκιάς

O Πρωτοψάλτης Χρήστος Χαλκιάς ψάλει δεξιά και αριστερά ο Ιωάννης Στεφούλης στον Εσπερινό της εορτής των Εισοδίων. Η βιντεοσκόπηση πραγματοποιήθηκε στον πανηγυρίζοντα Ιερό Ναό Παναγίας Δεξιάς Θεσσαλονίκης.

http://www.pemptousia.gr/2014/11/panigiri-panagias-dexias-psali-o-christos-chalkias/

21 Νοεμβρίου: Τα Εισόδια της Θεοτόκου

Στις 21 Νοεμβρίου γιορτάζουμε τα Εισόδια της Θεοτόκου, δηλαδή την είσοδο και αφιέρωση της Παναγίας στον Ναό του Σολομώντα.

Επειδή οι γονείς της Παναγίας ήταν άτεκνοι, είχαν υποσχεθεί στον Θεό, πως αν τους έδινε παιδί, θα το αφιέρωναν στον Ναό. Σύμφωνα, λοιπόν, με την υπόσχεση αυτή, όταν πια η Παναγία έγινε περίπου τριών ετών και δεν είχε ανάγκη από τις φροντίδες των γονέων της, την έφεραν στον Ναό του Σολομώντα, για να διακονεί εκεί και να προετοιμάζεται για τη μεγάλη της αποστολή – χωρίς να το γνωρίζει βέβαια. Εκεί την παρέδωσαν στους ιερείς και μάλιστα στον Αρχιερέα Ζαχαρία, τον πατέρα του αγίου Ιωάννη του Προδρόμου. Εκείνος την έβαλε στο πιο ιερό μέρος του Ναού, στα Άγια των Αγίων, εκεί όπου μόνον ο Αρχιερέας επιτρεπόταν να μπει μια φορά τον χρόνο. Εκεί έμεινε η Παναγία δώδεκα ολόκληρα χρόνια, υπηρετούμενη από αγγέλους.

Έτσι έχει διασωθεί από την παράδοση της Εκκλησίας μας η μεγάλη αυτή θεομητορική γιορτή.

http://www.pemptousia.gr/2014/11/ta-isodia-tis-theotokou-2/

Έκδοση βιβλίου για τον πρωτοψάλτη Γεώργιο Βινάκη

Ο "Χορός Ψαλτών Χίου" εκδίδει βιβλίο αφιερωμένο στον αείμνηστο Πρωτοψάλτη του Ιερού Μητροπολιτικού Ναού Χίου Γεώργιο Π. Βινάκη, ο οποίος υπήρξε μαθητής του Γεωργίου Ραιδεστινού. Το βιβλίο θα περιέχει μία σύντομη βιογραφία και τα ένδεκα εωθινά σε μέλος Γεωργίου Βινάκη. Επίσης θα περιέχει και ψηφιακό δίσκο με ηχογραφημένα τα εωθινά.


Τιμή βιβλίου 10 €.
http://ieropsaltesartas.blogspot.gr/2014/11/blog-post_19.html

Θεόδωρος Φωκαέας (Φώκαια Ιωνίας 1790 - Κωνσταντινούπολη 1851)

Ο Θεόδωρος Φωκαέας θεωρείται ένας εκ των μεγάλων μουσικοδιδασκάλων του 19ου αι. Γεννήθηκε στη Φώκαια της Ιωνίας, υιός Παράσχου ιερέως, όπου εσπούδασε την μουσική κοντά στον Γεώργιο τον Κρήτα. Εν συνεχεία μεταβαίνει στην Κωνσταντινούπολη όπου δρά και σταδιοδρομεί γενόμενος μαθητής των μεγάλων διδασκάλων και εφευρετών της Νέας Μεθόδου του 1814, Γρηγορίου Πρωτοψάλτου και Χουρμουζίου Χαρτοφύλακος. Το κύριο έργο του ήταν η επιμέλεια και έκδοση βασικών μουσικών βιβλίων, μια ανάγκη που προκλήθηκε και από την νέα μέθοδο μουσική γραφής του 1814.

Το μελοποιητικό του έργο είναι εξίσου σημαντικό. Έχει συνθέσει τα γνωστά σύντομα Ανοιξαντάρια σε ήχο πλ. δ΄ τα οποία είναι σε ιδιαίτερη χρήση έως σήμερα. Τους Πολυελέους: Εξομολογείσθε τω Κυρίω σε ήχο δ΄ (λέγετος), Λόγον αγαθόν σε ήχο βαρύ τετράφωνο και δεύτερη εκδοχή σε ήχο πλ. δ΄ (με Θεοτοκίον το περίφημο Δέσποινα πρόσδεξαι που ψάλλεται στις αγιορείτικες αγρυπνίες), Δοξολογίες σε διάφορους ήχους, Χερουβικά κατ’ ήχον σε δύο στάσεις, αργά και σύντομα “καθώς επίσης και Κοινωνικά των Κυριακών κατ’ ήχον αργοσύντομα.

Από τα μέλη του παραμένουν ιδιαίτερα δημοφιλή τα Ανοιξαντάρια σε ήχο πλ. δ’ που ψάλλονται σχεδόν σε κάθε πανήγυρη και στο Άγιον Όρος μετά τα μεγάλα Ανοιξαντάρια του αγ. Ιωάννη του Κουκουζέλη.

http://www.cmkon.org/home.php?action=view1&category=/psaltiki/istoria_mousiki/ymnodoi/theodoros_fokaeas&hr=1&language=GR

http://www.e-kere.gr/βιογραφικά/ΘΕΟΔΩΡΟΣ-ΦΩΚΑΕΥΣ

http://www.ec-patr.net/history/TheoFokaeus.htm

http://www.pemptousia.gr/2014/11/anixantaria-kir-fokaea-psali-choros-agioriton/

OI MONAXEΣ ΤΟΥ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΟΥ ΤΟΥ ΑΓ.ΝΕΚΤΑΡΙΟΥ ΣΤΗΝ ΑΙΓΙΝΑ ΨΑΛΛΟΥΝ ΤΗΝ ΠΑΡΑΚΛΗΣΗ ΤΟΥ

http://yiorgosthalassis.blogspot.com/2014/11/oi-monaxe.html

Νεκταρίου ἐπισκόπου Πενταπόλεως τοῦ θαυματουργοῦ

Ἀπολυτίκιον 

Ἦχος α’. Τῆς ἐρήμου πολίτης.

Σηλυβρίας τὸν γόνον καὶ Αἰγίνης τὸν ἔφορον, τὸν ἐσχάτοις χρόνοις φανέντα ἀρετῆς φίλον γνήσιον, Νεκτάριον τιμήσωμεν πιστοί, ὡς ἔνθεον θεράποντα Χριστοῦ, ἀναβλύζει γὰρ ἰάσεις παντοδαπὰς τοῖς εὐλαβῶς κραυγάζουσι. Δόξα τῷ σὲ δοξάσαντι Χριστῷ, δόξα τῷ σὲ θαυματώσαντι, δόξα τῷ ἐνεργοῦντι διὰ σοῦ πᾶσιν ἰάματα.

agioskosmasoaitolos.wordpress.com

Άγιος Παύλος ο Ομολογητής προστάτης των Ιεροψαλτών

Ο Άγιος Παύλος Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως ο Ομολογητής, ο προστάτης των ιεροψαλτών και θεραπευτής των παθήσεων του λαιμού.

Την 6η του μηνός Νοεμβρίου η Αγία μας Εκκλησία τιμά την μνήμη του Αγίου Παύλου Αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως του Ομολογητού ο οποίος μέσα από τα σχετικά υμνολογικά κείμενα παρομοιάζεται με τους δικαίους Άβελ και Ζαχαρία, τον πατέρα του Τιμίου Προδρόμου. Και αυτό διότι, και ο ίδιος δίκαιος ών, εγνώρισε τον μαρτυρικό θάνατο κατόπιν ενέδρας και αξιώθηκε του στεφάνου της αφθαρσίας όπως και εκείνοι οι μακάριοι άνδρες της Παλαιάς Διαθήκης.

Τοιχογραφία, Πρωτάτον Αγίου Όρους, 14ος αι.

Ο Άγιος Παύλος γεννήθηκε στις αρχές του 4ου μ.Χ. αι. στην αγιοτόκο και αγιοτρόφο πόλη της Θεσσαλονίκης από γονείς ευσεβείς και μεγάλωσε ακούγοντας τον θαυμαστό βίο και το μαρτύριο του Αγίου Δημητρίου του Μυροβλύτου. Υπήρξε μορφωμένος και ευσεβής και διακρινόταν για την αγνότητα του βίου του, την πραότητά του καθώς και την εμμονή του στην ανόθευτη ορθόδοξη πίστη.

Συμμετείχε στις εργασίες της Α’ Οικουμενικής Συνόδου – ενώ ήταν μόλις Αναγνώστης – μαζί με τον Πρεσβύτερο Αλέξανδρο∙ και τούτο διότι ο Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως Άγιος Μητροφάνης διήγε το 117ο έτος της ηλικίας του και συνεπεία διαφόρων ασθενειών ευρίσκετο κλινήρης. Άξια τον εκπροσώπησαν και οι δύο στην σύνοδο της Νικαίας και επέστρεψαν ολόχαροι για να του ανακοινώσουν τα πορίσματα και την νίκη της ορθοδοξίας εναντίον του αρειανισμού. Τότε εκείνος, όπως είχε ήδη προείπει στον Αυτοκράτορα Μέγα Κωνσταντίνο και τους Επισκόπους της Συνόδου, τους αποκάλυψε την βούληση του Θεού που του γνωστοποιήθηκε μέσω οράματος: και οι δύο έμελλε να τον διαδεχθούν στον Αρχιεπισκοπικό θρόνο της Κωνσταντινουπόλεως. Όντως μετά την οσιακή κοίμηση του Αγίου Μητροφάνους (†4 Ιουνίου), και το εννεαήμερο μνημόσυνο με ψήφο του Αυτοκράτορος και των Επισκόπων, Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως ανεδείχθη ο Άγιος Αλέξανδρος ο οποίος χειροτόνησε διάκονο τον Παύλο και τον διόρισε υπογραφέα του. Μετά από λίγο τον χειροτόνησε και πρεσβύτερο.

Το μαρτύριο του Αγίου Παύλου του Ομολογητού, τοιχογραφία εκ της λιτής του Καθολικού της Ιεράς Μονής Διονυσίου Αγίου Όρους (16ος αι.)

Ο υπάκουος και ευσεβής αυτός κληρικός ο οποίος ήταν ιδιαιτέρως αγαπητός στον λαό εν τέλει χειροτονήθηκε Αρχιεπίσκοπος μετά τον θάνατο του Αγίου Αλεξάνδρου (†30 Αυγούστου 340) και έτσι τον διαδέχθηκε κατά την πρόρρηση του Αγίου Μητροφάνους και την υπόδειξη του Αγίου Αλεξάνδρου. Η χειροτονία αυτή έγινε εν απουσία και αγνοία του Αυτοκράτορος Κωνσταντίνου και προκάλεσε την οργή των αρειανών που δεν άργησαν να τον διαβάλουν στον Αυτοκράτορα. Όταν λοιπόν επέστρεψε από την Αντιόχεια στην πρωτεύουσα ο Κωνστάντιος, συγκάλεσε σύνοδο αρειανοφρόνων επισκόπων και πέτυχε να εκθρονίσει τον Παύλο και να ανεβάσει στον θρόνο τον αρειανό επίσκοπο Νικομηδείας Ευσέβιο, έναν από τους μεγαλύτερους αιρεσιάρχες, ο οποίος άρχισε να καταδιώκει τους ορθοτομούντες στην πίστη και ακολούθους των ψηφισμάτων της συνόδου της Νικαίας.

Τότε ο Άγιος Παύλος κατέφυγε στην Ρώμη πλησίον του ορθοδόξου Πάπα Ιουλίου και του επίσης εξορίστου από τον θρόνο της Αλεξανδρείας Αγίου Αθανασίου και παρέμενε προσευχόμενος. Μετά ένα χρόνο ο δυσσεβής Ευσέβιος πέθανε και οι ορθόδοξοι κάλεσαν πίσω στην θέση του τον Αρχιεπίσκοπο Παύλο. Εκείνος έσπευσε στην Βασιλεύουσα όπου βρήκε στον θρόνο του χειροτονημένο από τους αρειανούς τον ομόφρονά τους Μακεδόνιο ο οποίος υπέπεσε και σε άλλη πλάνη και ανεδείχθη και Πνευματομάχος.

Το μαρτύριο του Αγίου Παύλου του Ομολογητού, Μηνολόγιον Βασιλείου Β’, φ. 163

Αναταραχές ακολούθησαν τα γεγονότα αυτά που διεσάλευσαν την ειρήνη του Βυζαντίου με αποτέλεσμα ο Αυτοκράτορας Κωνστάντιος από την Αντιόχεια να στείλει τον στρατιωτικό διοικητή της Θράκης Ερμογένη να εισβάλει με τα στρατεύματά του στην Πόλη και να απομακρύνει βίαια τον Παύλο. Οι στασιαστές όμως σκότωσαν τον Ερμογένη και ο Παύλος επέστρεψε στην θέση του μέχρι την άφιξη του Αυτοκράτορα ο οποίος τον εκθρόνισε εκ νέου και ξέσπασε την οργή του ενάντια στον Μακεδόνιο ως υποκινητή των προβλημάτων.

Και πάλι ο Πάπας Ιούλιος υποδέχθηκε τον Παύλο ο οποίος τώρα εξασφάλισε και την υποστήριξη του Αυτοκράτορα Κώνστα που διέμενε στα Τρέβηρα. Με τα διαβήματα του Πάπα προς τους επισκόπους της Ανατολής ο Παύλος επέστρεψε στην θέση του. Όμως ο Κωνστάντιος έστειλε εναντίον του τον έπαρχο Φίλιππο να τον εκθρονίσει και να ανεβάσει εκ νέου τον Μακεδόνιο χωρίς όμως αναταραχές. Έτσι ο Φίλιππος με δολιότητα παρέσυρε τον Παύλο για να του απονείμει δήθεν τιμές στον χώρο των λουτρών όπου οι άνθρωποί του τον απήγαγαν και τον εξόρισαν στην πατρίδα του Θεσσαλονίκη. Από εκεί και πάλι ο Παύλος μετέβη στην Ρώμη.

Μετά την σύνοδο της Σαρδικής, το 347, οι Άγιοι Αθανάσιος και Παύλος μπόρεσαν να ανακτήσουν τους θρόνους τους εκ νέου. Επί μια σχεδόν τριετία η Αρχιεπισκοπή Κωνσταντινουπόλεως έζησε στιγμές δόξης και ειρήνης πλησίον του ορθοδόξου νομίμου ποιμενάρχη της Παύλου που ακολουθούσε απαρέγκλιτα τα ψηφίσματα της Συνόδου της Νικαίας. Δυστυχώς όμως νέος κύκλος δοκιμασιών περίμενε τον πολύπαθο Αρχιεπίσκοπο Παύλο και την τοπική Εκκλησία. Το 350 ο κόμης Μαγνέντιος εξεγέρθηκε εναντίον του ορθοδόξου Αυτοκράτορα της Δύσεως Κώνστα (που υποστήριζε τον Αρχιεπίσκοπο Παύλο) και ανακηρύχθηκε από τα δικά του στρατεύματα Αυτοκράτορας. Ένας από όλους τους στόχους του ήταν και η κατάκτηση του Ανατολικού Τμήματος της Αυτοκρατορίας που του εξασφάλιζε τεράστια οικονομικά οφέλη και δόξα. Ο Κωνστάντιος απάντησε στην πρόκληση αυτή με επίθεση μέχρι που κατόπιν σκληρών μαχών ανακατέλαβε τα Λούγδουνα (σημερινή Λυών) αποκτώντας πλέον παντοδυναμία.

Φορητή εικόνα από το κελίον της μακαριστής Προηγουμένης Θεοκλήτης Παπαδάκη (πρωτοψαλτρίας) στην Ιερά Μονή Κεχροβουνίου Τήνου, 1914.

Έτσι μη υπάρχοντος πλέον ορθοδόξου Αυτοκράτορος στην Δύση, ο Κωνστάντιος ανενόχλητος σχεδίασε τον πόλεμο εναντίον των ορθοδόξων ξεκινώντας από τον Αρχιεπίσκοπο Παύλο. Ο μακάριος Αρχιεπίσκοπος συνελήφθη και οδηγήθηκε σιδηροδέσμιος στο Σιγκάρ, ύστερα στην Έμεσα και τέλος στην Κουκουσό της Αρμενίας που έγινε τόπος εξορίας και του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου όταν βίαια εγκατέλειψε τον ίδιο θρόνο μετά από 60 περίπου χρόνια.

Εκεί στην Κουκουσό καθώς ο μαρτυρικός Αρχιεπίσκοπος λειτουργούσε μια μέρα, εισέβαλαν οι αρειανοί, τον συνέλαβαν και τον έκλεισαν σε ένα δωμάτιο όπου τον έπνιξαν με το ίδιο του το ωμοφόριο και έτσι παρέδωσε το πνεύμα Του στον Κύριο, ομολογώντας το ορθόδοξο δόγμα περί της θεότητος του Υιού του Θεού.

Στίχοι : Την εις φάρυγγα Παύλος αυχών αγχόνην,
             λύει φάραγξι ρευμάτων την αγχόνην.
             Ούνεκα ωμολόγει Παύλος Θεόν, άγχεται έκτη.

Στην Μεγάλη Εκκλησία ορίστηκε η μνήμη του να τελείται κατά ημέραν Κυριακή μετά την 6η Νοεμβρίου, που είναι η ημέρα του μαρτυρικού του θανάτου (το 351 ή 357 έτος). Σήμερα η τιμία του κάρα φυλάσσεται μετ’ευλαβείας στην Ιερά Μονή Σίμωνος Πέτρα του Αγίου Όρους Άθω.

Η παράδοση της Εκκλησίας θέλει τον Άγιο υπέρμαχο των Ορθοδόξων, προστάτη των ιεροψαλτών και θεραπευτή των παθήσεων του λαιμού και κάθε άλγους της ευαίσθητης περιοχής αυτής του σώματος (όπως και τον Άγιο Ιερομάρτυρα Βλάσιο, Επίσκοπο Σεβαστείας που εορτάζεται στις 11 Φεβρουαρίου).

Έτσι τιμάται σε αρκετές Μονές της πατρίδος μας, όπως στο Άγιον Όρος και στην παλαίφατη Γυναικεία Ιερά Μονή «Κυρίας των Αγγέλων» Κεχροβουνίου Τήνου, όπου εικόνες του ευρίσκονται σε πολλά κελιά μοναχών. Μάλιστα τιμάται με θεία λειτουργία από τις ψάλτριες μοναχές της Μονής και προσφέρονται αρτοκλασία και κόλλυβα προς τιμήν Του.

Ιερά Ακολουθία προς τιμήν του Αγίου συνέθεσε ο μακαριστός Γέροντας Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης.

Απολυτίκιον Αγίου Παύλου του Ομολογητού

Ήχος γ’. Θείας πίστεως.

Θείας πίστεως ομολογία, άλλον Παύλόν σε τη Εκκλησία, ζηλωτήν εν Ιερεύσιν ανέδειξε. Συνεκβοά σοι και Άβελ προς Κύριον, και Ζαχαρίου το αίμα το δίκαιον. Πάτερ Όσιε, Χριστόν τον Θεόν ικέτευε, δωρήσασθαι ημίν το μέγα έλεος.

Βιβλιογραφική πηγή:
Γεδεών Μανουήλ, «Πατριαρχικοί Πίνακες» Κωνσταντινούπολις, 1890.
Ευστρατιάδου Σωφρονίου, Μητροπολίτου πρ. Λεοντοπόλεως, «Αγιολόγιον της Ορθοδόξου Εκκλησίας», Έκδοσις της Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος.
Καββαδία Δημητρίου, Ιερομονάχου, «Ο Άγιος Μητροφάνης Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως», Αθήναι 2008.
Ματθαίου Βίκτωρος, Επισκόπου Οινόης, «Μέγας Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας», τόμος Γ’, Νοέμβριος, Αθήνα 1980.
Μικραγιαννανίτου Γερασίμου, Μοναχού, «Ακολουθία του εν Αγίοις πατρός ημών Παύλου Αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως του Ομολογητού».
«Νέος Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας», Τόμος τρίτος, Νοέμβριος, Εκδόσεις Ίνδικτος, Αθήναι 2004.
«Συναξάριον Κωνσταντινουπόλεως» (Delehaye Hippolyte, Propylaeum ad Acta Sanctorum, Novembris, Synaxarium Ecclesiae Constantinopolitanae), Bruxellis
Xρήστου Κ. Παναγιώτη, «Ελληνική Πατρολογία», Τόμος Ε’, Πρωτοβυζαντινή περίοδος – Ζ’ και Θ’ αιώνες, Εκδόσεις Κυρομάνος, Θεσσαλονίκη 2010.

http://www.pemptousia.gr/2014/11/agios-pavlos-o-omologitis-prostatis-ton-ieropsalton/

Σχολή Βυζαντινής Μουσικής της Ελληνικής Κοινότητας Καΐρου

Η Ελληνική Κοινότητα Καΐρου εγκαινίασε την Κυριακή 26 Οκτωβρίου 2014, στο θέατρο της Αχιλλοπουλείου Σχολής στην Ηλιούπολη την νεοσύστατη Σχολή Βυζαντινής Μουσικής που ίδρυσε σε συνεργασία με το Ωδείο της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών. Τον αγιασμό των μαθημάτων για τη φετινή χρονιά πραγματοποίησε ο Πατριαρχικός Επίτροπος Καΐρου, Σεβ. Μητροπολίτης Μέμφιδος κ. Νικόδημος.Τα μαθήματα της σχολής απευθύνονται στους Αιγυπτιώτες Έλληνες, αλλά και στους αραβορθόδοξους του Καΐρου. Την διδασκαλία θα αναλάβει ο Πτυχιούχος Βυζαντινής Μουσικής και Άρχων Πρωτοψάλτης του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας κ. Νίκος Κάτσικας, σε συνεργασία με το Ωδείο της Αρχιεπισκοπής Αθηνών. Για περισσότερες πληροφορίες και εγγραφές, μπορείτε να αποταθείτε στη Γραμματεία της Ελληνικής Κοινότητας Καΐρου (τηλ 25933372) ή στο κινητό 01005546126.
http://pyramisnews.gr/ta-egkainia-tis-sxolis-byzantinis-mousikis-kairou/

Δοχειαρίτικη ψαλτική παράδοση

Στην Ιερά Μονή Δοχειαρίου έζησε μεταξύ του τέλους του ιη΄αιώνος και αρχές ιθ΄αιώνος ο Κοσμάς μοναχός Δοχειαρίτης ο Ρόδιος, ο μελοποιός. Πρόκειται για μια σημαντική φυσιογνωμία της αγιορείτικης ψαλτικής παράδοσης με πλούσιο μελοποιητικό, εξηγητικό και καλλιγραφικό έργο. Διακρίθηκε λόγο και της καλλιφωνίας του στην ψαλμωδία για αυτό και τον καλούσαν συχνά στις αγιορείτικες αγρυπνίες. Μεταξύ των συνθέσεών του συγκαταλέγεται και ο Πολυέλεος «Δούλοι Κύριον» σε ήχο Πρωτόβαρυ, που ψάλλεται και σήμερα στις αγιορείτικες ακολουθίες.
http://www.pemptousia.gr/2014/11/dochiaritiki-psaltiki-paradosi/

Μέλη της αγιορείτικης παράδοσης

Η λειτουργική μουσική, εμπλουτισμένη με σπουδαία μελουργήματα της βυζαντινής και μεταβυζαντινής φιλολογίας, αποτελεί άριστο μέσο για τη συμμετοχή των πιστών στη λατρεία και την έκφραση της ορθοδόξου πνευματικότητος. Η μελωδία υποταγμένη στο λόγο, σε αντίθεση με την ορθολογιστική δομή της ενόργανης συμφωνικής μουσικής της δύσης, όπου η μουσική κατέχει πρωτεύοντα ρόλο, μας έδωσε αριστουργήματα της καθόλου μουσικής δημιουργίας. Η σπουδή στο εκκλησιαστικό άσμα γίνεται καθημερινά στο Άγιον Όρος, με τις πολύωρες ακολουθίες και την αδιάκοπη δοξολογία του Θεού. Μέλη λιτά και σύντομα ή περίτεχνα και μελισματικά, ανάλογα με το μέγεθος της εορτής και την ακολουθία, εναρμονίζονται στο κάλος της λατρείας και γίνονται «ψυχαγωγία» και προσευχή.

http://www.pemptousia.gr/2014/10/agioritiko-melos/

”Μουσικοδιδασκαλείο στο Άγιον Όρος είναι το ίδιο το ψαλτήρι”

Η αγιορείτικη ψαλτική είναι συνυφασμένη με όλο το λειτουργικό αθωνικό τυπικό που τελείται στο Καθολικό της Μονής. Εκεί χτυπάει η ζωή του μοναστηριού, είναι η αρχή και το τέλος του ημερονυκτίου προγράμματος της μοναστικής ζωής. Πρωτοψάλτες, δομέστικοι, ψάλτες για τα «δεύτερα» των ακολουθιών, αναγνώστες, όλοι μαζί, παίρνουν μέρος στη κοινή προσευχή και ο καθένας διακονεί το μυστήριο της λατρείας και της προσωπικής σωτηρίας.

Δεν είναι τυχαίο, που δεν μνημονεύονται μουσικοδιδασκαλεία και μουσικές σχολές στην εκμάθηση της ψαλτικής στο Άγιον Όρος. Οι χοροί των ψαλτών είναι το καλύτερο διδασκαλείο και η αλάνθαστη μέθοδος της υπερχιλιόχρονης ψαλτικής παράδοσης.
pemptousia.gr

Η διδασκαλία της ψαλτικής στο Άγιον Όρος

Η διδασκαλία της ψαλτικής στο Άγιον Όρος είναι μια διαδικασία που μαρτυρείται στα χειρόγραφα από τις απαρχές της μοναστικής ζωής στην αθωνική χερσόνησο. Μεγάλοι μελωδοί άφησαν θεωρητικές πραγματείες για τις διδακτικές ανάγκες της ψαλτικής και για τους μαθητές που είχαν γύρω τους. Ορόσημο στη θεωρητική ιστορία της αγιορείτικης ψαλτικής αποτελεί η Νέα Μέθοδος του 1814 με την οποία συστηματοποιούνται θέματα σημειογραφίας και θεωρίας με τρόπο σαφή και ευκολομνημόνευτο.

Αγιορείτες μουσικοί ανέλαβαν το έργο της διδασκαλίας του νέου συστήματος στους αγιορείτες μοναχούς-μαθητές και της εξηγήσεως στο νεοφανές σημειογραφικό σύστημα των παλαιών μαθημάτων. Ο Ματθαίος ο Βατοπαιδινός, ο Ιωάσαφ ο Διονυσιάτης και ο Νικόλαος ο Δοχειαρίτης είναι τα πρόσωπα που με ζήλο ανέλαβαν την διάδοση και εδραίωση της Νέας Μεθόδου στο Άγιον Όρος.

Σήμερα, 200 χρόνια μετά την μεταρρύθμιση του 1814, η μεθοδολογία και ο τρόπος διδασκαλίας στο Άγιον Όρος, παραμένει ο ίδιος. Το χοροστάσι είναι ο χώρος τριβής των μαθητευόμενων ψαλτών. Δεν είναι τυχαίο ότι επίσημα η διδασκαλία της ψαλτικής στην εγκύκλιο παιδεία της Αθωνιάδας Σχολής προβλέφθηκε μόλις το 1953 με την έναρξη της τρίτης φάσης λειτουργίας της Σχολής.
pemptousia.gr

Ο Πολυέλεος στην αγιορείτικη ψαλτική παράδοση

Οι Πολυέλεοι είναι μελοποιημένοι στίχοι ορισμένων ψαλμών που ψάλλονται στην ακολουθία του Όρθρου, μετά τα Καθίσματα, και τις Μεγάλες Αγρυπνίες.

Οι σπουδαιότεροι πολυέλεοι στην ιστορία της βυζαντινής μελοποιΐας είναι ο λεγόμενος «Λατρινός» Δούλοι Κύριον σε ήχο α’ και ο λεγόμενος «Κουκουμάς» Δούλοι Κύριον σε ήχο α΄του μαΐστορα Νικολάου Κουκουμά.

Στην σημερινή λειτουργική ζωή του Αγίου Όρους έχουν επιβληθεί νέες συνθέσεις συντομότερες, οι οποίες είναι αριστουργήματα. Στο Άγιον Όρος είθισται να ψάλλεται ο Πολυέλεος Δούλοι Κύριον σε ήχο πλ. α΄του Πέτρου Πελοποννησίου, ο Πολυέλεος «Εξομολογείσθε τω Κυρίω» με ακροτελεύτιο ημιστίχιο «ότι εις τον αιώνα το έλεος αυτού Αλληλούια», και Eκλογή αφιερωμένη στο εορταζόμενο πρόσωπο της πανηγύρεως.
pemptousia.gr

Τα Κεκραγάρια στη βυζαντινή μελοποιΐα

Ο ψαλμός ρμ΄ (140) θεωρείται ιδιαίτερα σπουδαίος για τη λειτουργική ζωή της Εκκλησίας εξαιτίας του ευχαριστιακού περιεχομένου του. Από τη μελοποίηση στίχων του ψαλμού αυτού προέκυψαν τα «Κεκραγάρια», που ψάλλονται πάντοτε στην ακολουθία του Εσπερινού.

Στην ιστορία της μελοποιΐας κατέχουν σημαντική θέση καθώς παραδίδονται στη χειρόγραφη μουσική παράδοση από σημαντικούς μελοποιούς, όπως είναι ο Ιωάννης Γλυκύς, ο Χρυσάφης ο νέος και ο Μπαλάσιος ιερέας, οι οποίοι έβαλαν τη μαεστρία τους και έχουμε σήμερα λαμπρά μελοποιήματα.

Τα παλαιά επώνυμα κεκραγάρια αποδίδονται στον Άγιο Ιωάννη Δαμασκηνό και τον Ιωάννη Γλυκύ.

Οι συνθέσεις που ψάλλονται στο Άγιον Όρος σήμερα είναι μέλος του Ιακώβου Πρωτοψάλτου. Διακρίνονται για τις μελωδικές τους θέσεις και την περίτεχνη ανάπτυξή τους με την οποία εκφράζουν το πανηγυρικό των ακολουθιών. Ψάλλονται με αργό τρόπο και το ήθος τους αποπνέει κατάνυξη και μεγαλοπρέπεια, όπως το αργό κεκραγάριο του Ιακώβου Πρωτοψάλτη σε ήχο Δ΄, Παπαδικό.

Ο Ιάκωβος Πρωτοψάλτης μεσουρανεί κατά τον ΙΗ΄αι. και θεωρείται ο κατανυκτικός και μυσταγωγικός μελοποιός, τα μαθήματα του οποίου «κέρδισαν» τους αγιορείτες πατέρες και ψάλλονται αδιάκοπα μέχρι σήμερα στο Άγιον Όρος.

pemptousia.gr/2014/10/ta-kekragaria-sti-vizantini-melopiia/

pemptousia.gr/2014/09/κεκραγάρια-ηχογράφηση-στην-ιερά-μονή/

Διεθνές Συνέδριο Μουσικολογίας από το "Σχολείον Ψαλτικής"

Το «Σχολείον Ψαλτικής», με αφορμή την 200στή επέτειο από τη Μουσική Μεταρρύθμιση των Τριών Διδασκάλων, διοργανώνει διεθνές συνέδριο μουσικολογίας στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, στις 17 και 18 Οκτωβρίου 2014.

Δείτε εδώ το πρόγραμμα του συνεδρίου και εδώ την προαιρετική αίτηση παρακολούθησης.

http://ieropsaltesartas.blogspot.gr/2014/10/blog-post_4.html

Πανελλήνια Ένωση Προασπιστών της Εθνικής Μουσικής "ΟΙ ΥΠΕΡΜΑΧΟΙ"

Διημερίδα επετειακών εκδηλώσεων «Μνήμης και τιμής» για τους τρεις μεγάλους διδασκάλους και ευεργέτες του Έθνους, Χρύσανθο εκ Μαδύτων, Γρηγόριο Πρωτοψάλτη, Χουρμούζιο Χαρτοφύλακα - Επί τη συμπληρώσει διακοσίων ετών (1814 - 2014) από την εφαρμογή της λεγομένης Μεταρρύθμισης της Εκκλησιαστικής μας Μουσικής, γνωστή ως Νέας Αναλυτικής Μεθόδου της Ψαλτικής. Αθήνα, 4-5 Οκτωβρίου 2014.

(4 απο­σπά­σμα­τα): http://intv.gr/index.php?option=com_zoo&task=item&item_id=732&Itemid=85

http://soldatosmusic.blogspot.gr/2014/10/blog-post.html

Ψάλτες του Άθωνα

Ο Άθως με την ιστορία, το περιβάλλον, κυρίως όμως με την πνευματική παράδοση και το βίωμα της αγιότητας έγινε πηγή έμπνευσης και εξάσκησης των λειτουργικών τεχνών. Στη μακραίωνη ιστορία του αναδείχθηκε κοιτίδα και εργαστήριο ψαλτικής τέχνης. Μεγάλοι μαΐστορες και καλλίφωνοι ψάλτες βγήκαν από την ζωή και τον τρόπο της μοναστικής πολιτείας και έγιναν φορείς τέχνης και πολιτισμού.

Ο Γέρων Δοσίθεος Κατουνακιώτης (1912-1991) μαθαίνοντας μουσική από πρόσφυγες ιεροψάλτες που βρέθηκαν στο Άγιον Όρος και ακούγοντας ικανούς ψάλτες του Αγίου Όρους, θεωρείται ένας εκ των κορυφαίων ερμηνευτών και εκφραστών της αγιορείτικης ψαλτικής με μεγάλη δεξιοτεχνία στην ερμηνεία μαθημάτων του Ιακώβου Πρωτοψάλτου, μαθήματα του οποίου είναι ιδιαίτερα αρεστά στους αγιορείτες. Δεν μπορούμε να μην αναφέρουμε την ρήση του ότι «Θα πεθάνω και δεν θα χορτάσω τον Ιάκωβο», με την οποία φαίνεται η ερμηνευτική του επιλογή στο κατανυκτικό μέλος του μεγάλου Πρωτοψάλτη των τελευταίων δεκαετιών του 18ου αι. 


Δοξολογία Πέτρου Πελοποννησίου σε ήχο α΄:

ΔΟΞΟΛΟΓΙΑ ΙΑΚΩΒΟΥ ΠΛ Α΄ ΔΟΣΙΘΕΟΣ ΜΟΝΑΧΟΣ από NikolaosM80

pemptousia.gr/2014/10/ψάλτες-του-άθωνα/

Σχολή Βυζαντινής μουσικής η ανεπίσημος

δ. Η Σχολή Βυζαντινής μουσικής

Είναι θαυμαστό και άξιο πολλών επαίνων αυτό που συμβαίνει με τους Νικησιανιώτες ιεροψάλτες και τραγουδιστές των δημοτικών μας τραγουδιών. Είναι αναμφίβολο ότι από πολύ παλιά χρόνια στη Νικήσιανη υπήρχε και υπάρχει σχολή βυζαντινής μουσικής. Βέβαια η σχολή αυτή δεν ήταν και δεν είναι δυστυχώς κρατική, ούτε είχε καμιά επιχορήγηση από κανέναν και ούτε ιδιόκτητο οίκημα. Οίκημα είχε το στασίδι του ψάλτη, το αναλόγιο της εκκλησίας, και δάσκαλο-καθηγητή τον εμπνευσμένο ταλαντούχο ιεροψάλτη, που χωρίς αμοιβή, αλλά από αγάπη προς τη βυζαντινή μουσική, τη μουσική των αγγέλων, χρόνια και χρόνια συνεχώς στη θεία λειτουργία και σε κάθε άλλη ιεροτελεστία της εκκλησίας, δίδασκε στους ταλαντούχους μαθητές του, που πλαισίωναν πάντοτε το χορό, τη θεία μουσική.

Αφού έπαιρναν τα βασικά μαθήματα της σημειογραφίας, ορθοφωνίας, χρόνων και ο,τιδήποτε χρειάζεται η θεωρία της μουσικής αυτής των Βυζαντινών μας, απ΄την οποία αργότερα προήλθε η ευρωπαϊκή μουσική, ακολουθούσε η εφαρμογή στην πράξη, στο αναλόγιο, στο ψαλτήρι για πολλά χρόνια, οπότε τελικά η όλη αυτή εκπαίδευση δημιουργούσε έναν ολοκληρωμένο από κάθε πλευρά νέο ψάλτη, έτοιμο πλέον να αναλάβει το στασίδι του ψάλτη μιας εκκλησίας. Αυτός ο νέος ψάλτης, διαδεχόμενος το δάσκαλό του στην ίδια ή άλλη εκκλησία, συνέχιζε την παρακαταθήκη του προκατόχου του στους νέους μαθητές του.

Έτσι από δάσκαλο σε μαθητή παρέμεινε στην πράξη και ενεργός πάντοτε η περίφημη και σπουδαία Σχολή Βυζαντινής μουσικής Νικήσιανης και παρότι ήταν ανεπίσημος έχει να παρουσιάσει στο ενεργητικό της τέτοιους και τόσους θαυμάσιους ιεροψάλτες σ΄όλη την Ελλάδα, που θα ζήλευαν πράγματι πολλές επίσημες και οργανωμένες σχολές. (Προσπάθειες για ίδρυση παραρτήματος της ΝΕΛΕ εδώ στη Νικήσιανη δεν καρποφόρησαν).

Είναι γνωστοί στη βόρειο Ελλάδα και αλλού οι καλλίφωνοι και ταλαντούχοι ψάλτες της Νικήσιανης και τραγουδιστές σπάνιων δημοτικών μας τραγουδιών.

Μεγάλοι ψάλτες, που δε ζουν πια, ήταν οι περίφημοι Μπεκιάρης, Σαμαράς, Μαυρουδής, Νικολαΐδης, Μπουρλέτσικας κ.α.

Μεγάλοι και γνωστοί ψάλτες που ζουν σήμερα, είναι ο περίφημος Καραμάνης Αθανάσιος, που μαθήτευσε για αρκετά χρόνια εδώ στη Νικήσιανη, κοντά στον αείμνηστο Μπεκιάρη και που διατέλεσε για αρκετά χρόνια ψάλτης της Νικήσιανης.

Σημερινοί Νικησιανιώτες ψάλτες με μεγάλο ταλέντο στη φωνή τους είναι ο Μπαντής Βασίλειος, έξοχος και μελωδικός ιεροψάλτης στον ιερό ναό των Εισοδίων της Θεοτόκου Νικήσιανης, δάσκαλος της μουσικής και μαθητής του Μπάρμπα Αθανασίου, άλλου μεγάλου ιεροψάλτη και δασκάλου της μουσικής στον Τίμιο Σταυρό Σερρών.

Άλλοι γνωστοί και ταλαντούχοι ψάλτες απ΄τη Νικήσιανη, είναι ο Πασχαλίδης Ζαχαρίας, στη μητρόπολη Θεσ/νίκης, ο Δασκαλούδης Κυριαζής στη μητρόπολη Λαρίσης, ο Μυγδαλιάς Χρήστου στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου Θεσ/νίκης, ο Χράντας Δημήτριος στον Προφήτη Ηλία Καβάλας, ο Ζαχαρούδης Άγγελος στον άγιο Σίλα Καβάλας, ο Μανώλης Θεόδωρος σε εκκλησία της Ξάνθης, ο Δασκαλούδης Ευάγγελος στη Νικήσιανη, ο Κοτσαμπασούδης Πασχάλης στη Νέα Μπάφρα, ο Μήτιος Χρίστος στον Άγιο Χριστόφορο και ο Ταμπακούδης Κων/νος στη Γεωργιανή.

Επίσης γνωστοί ιεροψάλτες σε διάφορες εκκλησίες του εσωτερικού και εξωτερικού είναι οι Γκαμπράνης Νικόλαος, Σωτηρούδης Σωτήριος, Μόδεστος Οδυσσέας, Ζαχαρούδης Αχιλλέας, Ζαχαρούδης Γεώργιος και άλλοι χωρίς όμως στασίδι, όπως ο καλός Βεργούδης Απόστολος, συνταξιούχος τώρα, που ποτέ δεν απουσίασε σαν ψάλτης απ΄την εκκλησία.

Βέβαια δεν αναφέρονται εδώ ψάλτες γειτονικών κοινοτήτων που μαθήτευσαν στη Νικήσιανη.

Φαίνεται εύλογα ότι, η μεγάλη παρακαταθήκη της βυζαντινής μουσικής σ΄αυτόν τον ευλογημένο τόπο είναι πολύ συνειδητή και μεγάλη.

Συνετέλεσε να δημιουργήσει τόσους και τόσους ψάλτες αυτή η παράξενη σχολή, ώστε τελικά και οι ίδιοι οι κάτοικοι να αγαπήσουν την ωραία μουσική και να σιγοψάλλουν στην ώρα της θείας λειτουργίας. Εξάλλου πάντοτε το αναλόγιο του κ.Μπαντή Βασιλείου είναι πολιορκημένο στην κυριολεξία από νέους με έφεση και αγάπη για τη μουσική. Μεταξύ αυτών διακρίνονται εμφανέστατα δύο χαριτωμένα "αηδόνια" του Παγγαίου, ο Αθιανός Απόστολος, μαθητής της Α΄τάξεως του Λυκείου Νικήσιανης και ο Δημητρακούδης Ευάγγελος, μαθητής της Β΄τάξεως του Γυμνασίου Νικήσιανης.

Η αγνότητα της φύσεως και η ομορφιά του περιβάλλοντος μαζί με τις γενετικές καταβολές και την αγάπη προς τη θρησκεία και τη μουσική, πρέπει να είναι οι κύριοι συντελεστές της δημιουργίας των θαυμάσιων αυτών ιεροψαλτών και τραγουδιστών.

Η συμβολή του ορθού και καλλίφωνου ιεροψάλτη στην εκκλησία είναι τεράστια, αφού με τη μελωδική του φωνή εντυπώνονται στις καρδιές των πιστών, η θεία σοφία, τα ιερά λόγια των υμνωδών και μελωδών της εκκλησίας μας, οι προσευχές, οι ύμνοι και οι ψαλμοί της Παλαιάς Διαθήκης, πολλά ιερά αναγνώσματα και ο ίδιος ο ¨Απόστολος¨.

Ο σεμνός ιεροψάλτης με το θείο χάρισμα της φωνής του συγκινεί, ενθουσιάζει, γαλουχεί και διδάσκει, έχει μια πολύ υψηλή και μεγάλη θέση στην εκκλησία και στη θεία λειτουργία, είναι ¨κατά χάριν¨ έμμεσος απόστολος, κατηχητής, μύστης, διάκονος και ιερέας, έτοιμος για το λειτούργημα του διακόνου και του ιερέα, αν έχει έφεση για το σκοπό αυτό.

Είναι γνωστό ότι οι φωτισμένοι και χαρισματούχοι ιεροψάλτες και τραγουδιστές των ωραίων μας δημοτικών τραγουδιών, στα μαύρα χρόνια της τουρκοκρατίας, εκτός του ότι συγκινούσαν και γαλουχούσαν τις ψυχές των ραγιάδων στη θεία λειτουργία, με τις συχνές μετακινήσεις τους στις γιορτές και τα πανηγύρια στα διάφορα χωριά και πόλεις τα χρόνια εκείνα, τόνωναν και διατηρούσαν δυνατή την πίστη στο Χριστό και την ελπίδα για τον ερχομό της ελευθερίας. Παράλληλα ήταν άμεση η επίδρασή τους στην αγάπη για τη λαϊκή παράδοση, τα τραγούδια, τους χορούς. Δεν πρέπει να ήταν μικρότερης αξίας οι πληροφορίες που μετέδιδαν για τις κινήσεις των Τούρκων και τις κινητοποιήσεις των Ελλήνων στα χωριά και τις πόλεις. Γι αυτό η προσφορά τους ήταν τεράστια.

Είναι προς τιμή των ιεροψαλτών της Νικήσιανης που και αυτήν την παρακαταθήκη την τηρούν και σήμερα από δική τους αποκλειστικά πρωτοβουλία. Είναι πραγματικά σπάνια απόλαυση να χαρείς τη μουσική πανδαισία αυτών των "αηδονιών" του Παγγαίου, όταν αρκετοί απ΄αυτούς συναντιούνται μερικές φορές το χρόνο σε κάποια χωριά του Παγγαίου για να ψάλλουν χαριτωμένα επίλεκτους ύμνους της Βυζαντινής μας μουσικής και σπάνια Παγγαιορείτικα δημοτικά τραγούδια, σε νέους και ηλικιωμένους, που πραγματικά μαγεύονται απ΄την μελωδία και την αρμονία αυτών των θαυμάσιων και χαριτωμένων ανθρώπων, που μόνοι τους και αβοήθητοι, χαρίζουν μια σπάνια εθνική και θρησκευτική προσφορά στους απλοϊκούς ανθρώπους, κόντρα στο αδιάφορο κατεστημένο που ασυνείδητα εισάγει ο,τιδήποτε ξενόφερτο, έστω κι αν ακόμη δεν είναι ωφέλιμο και ηθικό.

Από το βιβλίο του Θεοφίλου Θωμά «Ματιές στη Νικησιανή, στα Ιερά της Προσκυνήματα και στα μοναστήρια του Παγγαίου». (ΚΑΒΑΛΑ, 1991, σελ.212-215)

Η πάντερπνη Δοξολογία του Κοσμά Μαδυτινού

Ο Μητροπολίτης Κοσμάς, προερχόμενος από ένα πλούσιο πολιτισμικό περιβάλλον, όπως ήταν αυτό της Μαδύτου, έφτασε στην Κωνσταντινούπολη όπου είχε την ευκαιρία να συναναστραφεί με έγκριτους μουσικούς μεταξύ των οποίων και ο Γεώργιος Βιολάκης.

Το μουσικό του έργο αποτυπώθηκε στην έκδοση ”Ποιμενικός αυλός” στην οποία περιέχονται μέλη-συνθέσεις του ιδίου και η περίφημη Δοξολογία σε ήχο πλ. β΄ που είθισται να ψάλλεται στις πανηγύρεις του Αγίου Όρους.

pemptousia.gr

Θεομητορικός τερερισμός

Οι μελοποιοί, οι μουσικοί συνθέτες των ύμνων προσφέρουν τις σπουδαιότερες μελικές τους εμπνεύσεις στη Θεοτόκο που απορρέουν από το βαθύ σεβασμό στο πρόσωπό της και τη χαρισματική τους μελουργική δεινότητα. Ο άγιος Ιωάννης ο Κουκουζέλης ο μαΐστωρ της ψαλτικής τέχνης του 13ου αι., αφιέρωσε θεσπέσιους ύμνους και κρατήματα και εκείνη τον επιβράβευσε, ανταποδίδοντάς του νόμισμα χρυσό σε ώρα αγρυπνίας. Στην αγιορείτικη παράδοση ο ύμνος Άξιον εστίν παραδόθηκε από τον Άγγελο Γαβριήλ και ψάλλεται μέχρι σήμερα στο ναό του Πρωτάτου σε ήχο Β΄.

pemptousia.gr

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΥΠΙΕΣ ΚΑΙ ΨΑΛΤΙΚΑ ΟΛΙΣΘΗΜΑΤΑ

Όλες οι ιερές ακολουθίες πρέπει να τελούνται σύμφωνα με τις από αιώνων καθιερωμένες Λειτουργικές Διατάξεις, οι οποίες έχουν κατά καιρούς κωδικοποιηθεί στα διάφορα Τυπικά, από τα οποία αυθεντικότερα λογίζονται τα του Αγίου Σάββα, του Πρωτοψάλτου Κωνσταντίνου του Βυζαντίου και της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως.

Άλλοτε υπήρχε μεγάλος σεβασμός και προσήλωση προς τις παγιωμένες Τυπικές Λειτουργικές Διατάξεις, διότι και ο τύπος έχει τη σημασία του, επειδή επάνω στους τύπους και τα εκφραστικά λειτουργικά σχήματα σαρκώνεται το εκκλησιαστικό φρόνημα και επιβεβαιώνεται η αρετή της Υπακοής.

Σήμερα, παρατηρούμε ότι πολλοί κληρικοί και ιεροψάλτες αυθαιρετούν, προτιμώντας καινοτομίες οι οποίες ούτε απαραίτητες είναι, ούτε και εγκεκριμένες από κάποια Εκκλησιαστική Αρχή. Στην Εκκλησία δεν μπορεί να επικρατεί το ατομικό πνεύμα και η προσωπική κατ΄αρέσκειαν τέλεση των Ιερών Ακολουθιών.

Στην περίπτωση που τελείται Αρτοκλασία, το πρώτο ιδιόμελο της Λιτής ψάλλεται από τον αριστερό χορό. Αυτό ορίζει το εν χρήσει Τυπικό της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας και από τον προεξάρχοντα ιερέα λέγεται το «Θεοτόκε Παρθένε». Το Τυπικόν του Πρωτοψάλτου Κωνσταντίνου, εγκεκριμένο από Συνοδική Επιτροπή του Οικουμενικού Πατριαρχείου, σημειώνει τα εξής: «Κατά πάσαν εορτήν Δεσποτικήν τε και Θεομητορικήν και παντός εορταζομένου Αγίου, εις την αρτοκλασίαν «Θεοτόκε Παρθένε» ψάλλεται. Ωσαύτως και εν τη Διακαινησίμω Εβδομάδι.» Το εν χρήσει νεότερο Τυπικό της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας, ορίζει ότι στην Αρτοκλασία ψάλλεται πάντοτε το «Θεοτόκε Παρθένε», αλλά κατά την Διακαινήσιμον Εβδομάδα, αντί του «Θεοτόκε Παρθένε», ψάλλεται το «Χριστός Ανέστη». Κακώς, ως εκ τούτου, ορισμένοι κληρικοί ψάλλουν το «Χριστός Ανέστη»μέχρι την εορτή της Αποδόσεως του Πάσχα και κάκιστα και ελαφρά τη καρδία, κάποιοι άλλοι ψάλλουν το Απολυτίκιον της Εορτής. Το «Θεοτόκε Παρθένε» ψάλλεται πάντοτε σε Ήχον Πλάγιον του Πρώτου.

Τα Δοξαστικά των Αποστίχων της Μεγάλης Τετάρτης «Κύριε, η εν πολλαίς αμαρτίαιςπεριπεσούσα γυνή…» και της Αποκαθηλώσεως «Σε τον αναβαλλόμενον το φως ώσπερ ιμάτιον…», όπως και το κάθισμα «Την ωραιότητα της Παρθενίας σου…»στις Ακολουθίες των Χαιρετισμών της Θεοτόκου και τα Προσόμοια «Πάντων προστατεύεις αγαθή…» και «Σφαγήν σου την άδικον Χριστέ…» στο τέλος των Κατανυκτικών Εσπερινών και του Μεγάλου Αποδείπνου, από τον αριστερό χορό ψάλλονται. Αυτό ορίζει το Τυπικόν της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας. Αλλά ούτε οι κληρικοί αρκούνται εις τα υπό των ιερέων ψαλλόμενα, ούτε οι εκ δεξιών ψάλλοντες περιορίζονται εις τα υπό του δεξιού χορού κατά τάξιν αποδιδόμενα. Τα θύματα είναι πάντοτε οι εξ αριστερών ψάλλοντες, οι οποίοι αντιμετωπίζονται ως ψάλτες δεύτερης διαλογής και ως εκ τούτου, πάσα εις βάρος τους υφαρπαγή θεωρείται κακώς, κάκιστα επιτρεπτή! Μόνο στον Πάνσεπτο Πατριαρχικό Ναό της Κωνσταντινουπόλεως τηρείται απαρεγκλίτως η τάξις και διασώζονται οι αρχαίες συνήθειες, διότι η Μεγάλη του Χριστού Εκκλησία υπήρξε ανέκαθεν ο θεματοφύλαξ της παραδοσιακής Ψαλτικής Τέχνης και των Τυπικών Λειτουργικών Διατάξεων.

Τα Αυτόμελα Καθίσματα «Χορός Αγγελικός», «Κατεπλάγη Ιωσήφ» και «Την ωραιότητα της Παρθενίας σου» και όσα άλλα επί τη βάσει αυτών έχουν συντεθεί, εάν μεν ψάλλονται ως καθίσματα, ακολουθούν τον ήχο και τη ρυθμοτονική νομοτέλεια των Αυτομέλων Καθισμάτων. Όσα, όμως, ψάλλονται στη θέση των Απολυτικίων, ψάλλονται όπως τα ομόηχα Απολυτίκια.

Το «Χορός Αγγελικός», ως Κάθισμα, ψάλλεται όπως το Κάθισμα «Τον τάφον σουΣωτήρ», σε Ήχο Πρώτο και Μέλος Επείσακτον Χρωματικό, ενώ ως Απολυτίκιον ψάλλεται σύμφωνα με τα Απολυτίκια του Α΄ Ήχου, με δεσπόζοντες φθόγγους τον ΠΑ και τον ΔΙ.

Το «Κατεπλάγη Ιωσήφ», ως Κάθισμα, ψάλλεται σε ήχο Πλάγιο του Δευτέρου (Νενανώ), ενώ ως Απολυτίκιον, ψάλλεται σε ήχο Τέταρτο Χρωματικό, όπως όλα τα Απολυτίκια του Τετάρτου Ήχου. Ο Στέφανος Μιχαήλ, Λαμπαδάριος της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας, στην υπό του ιδίου εκδοθείσα «Μουσική Κυψέλη», έχει καταχωρήσει τα τροπάρια «Ετοιμάζου Ζαβουλών» και «Απεγράφετο ποτέ» ως Απολυτίκια σε Ήχο Τέταρτο Χρωματικό και όχι σύμφωνα με το Αυτόμελον Κάθισμα«Κατεπλάγη Ιωσήφ».

Όσα τροπάρια έχουν συντεθεί επί τη βάση του Αυτομέλου «Την ωραιότητα της Παρθενίας σου», εάν μεν υπέχουν θέση Καθίσματος, ψάλλονται όπως το Αυτόμελον Κάθισμα. Εάν, όμως, χρησιμοποιούνται ως Απολυτίκια, τότε ψάλλονται σύμφωνα με τα Απολυτίκια του Γ΄ Ήχου.

Στο «Μουσικόν Απάνθισμα» του Πρωτοψάλτου του Ιερού Ναού του Πρωτάτου στις Καρυές του Αγίου Όρους Χρυσοστόμου Αγιογράφου που εκδόθηκε το 1904 από το Πατριαρχικό Τυπογραφείο, το Απολυτίκιον του Αγίου Αθανασίου του Αθωνίτου٭ συντεθειμένο σύμφωνα με το Αυτόμελον Κάθισμα «Την ωραιότητα της Παρθενίας σου», ο μουσικώτατος εκδότης το έχει τονίσει σύμφωνα με τα Στιχηρά του Γ΄ Ήχου και όχι σύμφωνα με το Αυτόμελον Κάθισμα.

Όσα Απολυτίκια είναι συντεθειμένα σύμφωνα με το Κοντάκιον της εορτής του Τιμίου Σταυρού «Ο Υψωθείς εν τω Σταυρώ εκουσίως» ψάλλονται όπως τα Απολυτίκια του Τετάρτου Ήχου. Αυτή είναι η Πατριαρχική Παράδοση, καταγεγραμμένη στα Απολυτίκια του Μικρού Παρακλητικού Κανόνος «Τη Θεοτόκω εκτενώς» και «Ου σιωπήσομεν ποτέ» σύμφωνα με τα Αναστασιματάρια των Πρωτοψαλτών της Μεγάλης Εκκλησίας Κωνσταντίνου του Βυζαντίου και Ιωάννου του Νεοχωρίτου.

Κατά τις εορτές του Τιμίου Σταυρού και της Σταυροπροσκυνήσεως, η τελετή της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού τελείται κανονικά στο τέλος της Μεγάλης Δοξολογίας και όχι στο τέλος της Θείας Λειτουργίας, με την έωλη δικαιολογία ότι τότε το εκκλησίασμα είναι πολυπληθέστερο! Πολλές καινοτομίες υιοθετούνται με το πονηρόν επιχείρημα ότι αυτό αρέσει στον κόσμο! Εάν το κριτήριο της λειτουργικής ζωής της Εκκλησίας είναι το τι αρέσει και τι δεν αρέσει στον κόσμο, τότε το κάθε εκκλησίασμα θα επιβάλλει τις δικές του προτιμήσεις και τα πάντα θα είναι διαρκώς μεταβαλλόμενα, ασυνάρτητα και αλλοπρόσαλλα!

Στο Απολυτίκιον των Δεσποτικών και Θεομητορικών εορτών που ψάλλεται τρεις φορές, κακώς παραλείπεται στο δεύτερο το «Δόξα Πατρί» και στο τρίτο το «Και νυν και αεί». Το ίδιο συμβαίνει και στα εισοδευτικά τροπάρια «Ιδού ο Νυμφίος έρχεται»και «Ότε οι ένδοξοι Μαθηταί».

Ορισμένοι κληρικοί στην Εξόδιο Ακολουθία προτιμούν τα εκτός Τυπικού εξεζητημένα ιδιόμελα και όχι τα συνηθισμένα και από αιώνων καθιερωμένα. Οι Λατίνοι έλεγαν ότι η συνήθεια καθιερώνει τους γλωσσικούς κανόνες (consuetudo norma loquendi) και ο σπουδαίος πανεπιστημιακός γλωσσολόγος Κωνσταντίνος Κόντος, ο οποίος διετέλεσε και Γυμνασιάρχης του Πυθαγορείου Γυμνασίου, συμπληρώνει: «Είναι πολλώ κάλλιον να λέγει τις τα κοινολεκτούμενα ή σπουδάζων περί τα χαριέστερα, να βαρβαρίζει και να σολοικίζει δεινότατα!» («Είναι πολύ καλύτερα να μεταχειρίζεται κάποιος τις συνηθισμένες εκφράσεις, παρά να χρησιμοποιεί αρχαιοπρεπείς διατυπώσεις και να διαπράττει ασυγχώρητα γραμματικά και συντακτικά σφάλματα.»)

Η Ορθόδοξη Εκκλησία εκράτησε και διετήρησε μέχρι σήμερα τις αρχαίες συνήθειες με πολύ σεβασμό και με μεγάλη ακρίβεια. Όσες τροποποιήσεις έγιναν από πνεύμα φιλανθρωπίας και οικονομίας, καθιερώθηκαν έπειτα από την έγκριση της Εκκλησιαστικής Αρχής, η οποία αποφαίνεται πάντοτε Συνοδικώς και ουδέποτε ατομικώς! Και αυτό γίνεται για να αποθαρρύνονται οι προσωπικές παρεμβάσεις και οι κατά περίστασιν αυθαίρετες αλλαγές.

Έχει μεγάλη σημασία, όλες οι Ιερές Ακολουθίες να τελούνται παντού και πάντοτε κατά τον αυτόν τρόπον, για να διασφαλίζεται η ενότητα της Εκκλησίας και να δοξάζεται το πάντιμον και μεγαλοπρεπές όνομα της Αγίας Τριάδος «εν ενί στόματι και μια καρδία».

Όταν υιοθετούνται ασύμβατες και ετερόκλιτες αλλαγές, νοθεύεται και αλλοιώνεται η γνησιότητα των λειτουργικών εκφραστικών σχημάτων, με αποτέλεσμα να υποχωρεί το εκκλησιαστικό φρόνημα και να επικρατεί η κοσμική αισθητική, η οποία οδηγεί στον εκτροχιασμό της επιπόλαιης αυταρέσκειας. Η ρίζα του κακού είναι ο άμετρος εγωισμός και η ναρκισσιστική επιδειξιομανία!

Ο Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος παρατηρεί ότι εάν οι παρατυπίες επαναλαμβάνονται, τότε παγιώνονται και η κανονική τάξις θεωρείται αταξία!

http://ikoukouzelis.com/archives/4694