Σχολή Βυζαντινής μουσικής η ανεπίσημος

δ. Η Σχολή Βυζαντινής μουσικής

Είναι θαυμαστό και άξιο πολλών επαίνων αυτό που συμβαίνει με τους Νικησιανιώτες ιεροψάλτες και τραγουδιστές των δημοτικών μας τραγουδιών. Είναι αναμφίβολο ότι από πολύ παλιά χρόνια στη Νικήσιανη υπήρχε και υπάρχει σχολή βυζαντινής μουσικής. Βέβαια η σχολή αυτή δεν ήταν και δεν είναι δυστυχώς κρατική, ούτε είχε καμιά επιχορήγηση από κανέναν και ούτε ιδιόκτητο οίκημα. Οίκημα είχε το στασίδι του ψάλτη, το αναλόγιο της εκκλησίας, και δάσκαλο-καθηγητή τον εμπνευσμένο ταλαντούχο ιεροψάλτη, που χωρίς αμοιβή, αλλά από αγάπη προς τη βυζαντινή μουσική, τη μουσική των αγγέλων, χρόνια και χρόνια συνεχώς στη θεία λειτουργία και σε κάθε άλλη ιεροτελεστία της εκκλησίας, δίδασκε στους ταλαντούχους μαθητές του, που πλαισίωναν πάντοτε το χορό, τη θεία μουσική.

Αφού έπαιρναν τα βασικά μαθήματα της σημειογραφίας, ορθοφωνίας, χρόνων και ο,τιδήποτε χρειάζεται η θεωρία της μουσικής αυτής των Βυζαντινών μας, απ΄την οποία αργότερα προήλθε η ευρωπαϊκή μουσική, ακολουθούσε η εφαρμογή στην πράξη, στο αναλόγιο, στο ψαλτήρι για πολλά χρόνια, οπότε τελικά η όλη αυτή εκπαίδευση δημιουργούσε έναν ολοκληρωμένο από κάθε πλευρά νέο ψάλτη, έτοιμο πλέον να αναλάβει το στασίδι του ψάλτη μιας εκκλησίας. Αυτός ο νέος ψάλτης, διαδεχόμενος το δάσκαλό του στην ίδια ή άλλη εκκλησία, συνέχιζε την παρακαταθήκη του προκατόχου του στους νέους μαθητές του.

Έτσι από δάσκαλο σε μαθητή παρέμεινε στην πράξη και ενεργός πάντοτε η περίφημη και σπουδαία Σχολή Βυζαντινής μουσικής Νικήσιανης και παρότι ήταν ανεπίσημος έχει να παρουσιάσει στο ενεργητικό της τέτοιους και τόσους θαυμάσιους ιεροψάλτες σ΄όλη την Ελλάδα, που θα ζήλευαν πράγματι πολλές επίσημες και οργανωμένες σχολές. (Προσπάθειες για ίδρυση παραρτήματος της ΝΕΛΕ εδώ στη Νικήσιανη δεν καρποφόρησαν).

Είναι γνωστοί στη βόρειο Ελλάδα και αλλού οι καλλίφωνοι και ταλαντούχοι ψάλτες της Νικήσιανης και τραγουδιστές σπάνιων δημοτικών μας τραγουδιών.

Μεγάλοι ψάλτες, που δε ζουν πια, ήταν οι περίφημοι Μπεκιάρης, Σαμαράς, Μαυρουδής, Νικολαΐδης, Μπουρλέτσικας κ.α.

Μεγάλοι και γνωστοί ψάλτες που ζουν σήμερα, είναι ο περίφημος Καραμάνης Αθανάσιος, που μαθήτευσε για αρκετά χρόνια εδώ στη Νικήσιανη, κοντά στον αείμνηστο Μπεκιάρη και που διατέλεσε για αρκετά χρόνια ψάλτης της Νικήσιανης.

Σημερινοί Νικησιανιώτες ψάλτες με μεγάλο ταλέντο στη φωνή τους είναι ο Μπαντής Βασίλειος, έξοχος και μελωδικός ιεροψάλτης στον ιερό ναό των Εισοδίων της Θεοτόκου Νικήσιανης, δάσκαλος της μουσικής και μαθητής του Μπάρμπα Αθανασίου, άλλου μεγάλου ιεροψάλτη και δασκάλου της μουσικής στον Τίμιο Σταυρό Σερρών.

Άλλοι γνωστοί και ταλαντούχοι ψάλτες απ΄τη Νικήσιανη, είναι ο Πασχαλίδης Ζαχαρίας, στη μητρόπολη Θεσ/νίκης, ο Δασκαλούδης Κυριαζής στη μητρόπολη Λαρίσης, ο Μυγδαλιάς Χρήστου στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου Θεσ/νίκης, ο Χράντας Δημήτριος στον Προφήτη Ηλία Καβάλας, ο Ζαχαρούδης Άγγελος στον άγιο Σίλα Καβάλας, ο Μανώλης Θεόδωρος σε εκκλησία της Ξάνθης, ο Δασκαλούδης Ευάγγελος στη Νικήσιανη, ο Κοτσαμπασούδης Πασχάλης στη Νέα Μπάφρα, ο Μήτιος Χρίστος στον Άγιο Χριστόφορο και ο Ταμπακούδης Κων/νος στη Γεωργιανή.

Επίσης γνωστοί ιεροψάλτες σε διάφορες εκκλησίες του εσωτερικού και εξωτερικού είναι οι Γκαμπράνης Νικόλαος, Σωτηρούδης Σωτήριος, Μόδεστος Οδυσσέας, Ζαχαρούδης Αχιλλέας, Ζαχαρούδης Γεώργιος και άλλοι χωρίς όμως στασίδι, όπως ο καλός Βεργούδης Απόστολος, συνταξιούχος τώρα, που ποτέ δεν απουσίασε σαν ψάλτης απ΄την εκκλησία.

Βέβαια δεν αναφέρονται εδώ ψάλτες γειτονικών κοινοτήτων που μαθήτευσαν στη Νικήσιανη.

Φαίνεται εύλογα ότι, η μεγάλη παρακαταθήκη της βυζαντινής μουσικής σ΄αυτόν τον ευλογημένο τόπο είναι πολύ συνειδητή και μεγάλη.

Συνετέλεσε να δημιουργήσει τόσους και τόσους ψάλτες αυτή η παράξενη σχολή, ώστε τελικά και οι ίδιοι οι κάτοικοι να αγαπήσουν την ωραία μουσική και να σιγοψάλλουν στην ώρα της θείας λειτουργίας. Εξάλλου πάντοτε το αναλόγιο του κ.Μπαντή Βασιλείου είναι πολιορκημένο στην κυριολεξία από νέους με έφεση και αγάπη για τη μουσική. Μεταξύ αυτών διακρίνονται εμφανέστατα δύο χαριτωμένα "αηδόνια" του Παγγαίου, ο Αθιανός Απόστολος, μαθητής της Α΄τάξεως του Λυκείου Νικήσιανης και ο Δημητρακούδης Ευάγγελος, μαθητής της Β΄τάξεως του Γυμνασίου Νικήσιανης.

Η αγνότητα της φύσεως και η ομορφιά του περιβάλλοντος μαζί με τις γενετικές καταβολές και την αγάπη προς τη θρησκεία και τη μουσική, πρέπει να είναι οι κύριοι συντελεστές της δημιουργίας των θαυμάσιων αυτών ιεροψαλτών και τραγουδιστών.

Η συμβολή του ορθού και καλλίφωνου ιεροψάλτη στην εκκλησία είναι τεράστια, αφού με τη μελωδική του φωνή εντυπώνονται στις καρδιές των πιστών, η θεία σοφία, τα ιερά λόγια των υμνωδών και μελωδών της εκκλησίας μας, οι προσευχές, οι ύμνοι και οι ψαλμοί της Παλαιάς Διαθήκης, πολλά ιερά αναγνώσματα και ο ίδιος ο ¨Απόστολος¨.

Ο σεμνός ιεροψάλτης με το θείο χάρισμα της φωνής του συγκινεί, ενθουσιάζει, γαλουχεί και διδάσκει, έχει μια πολύ υψηλή και μεγάλη θέση στην εκκλησία και στη θεία λειτουργία, είναι ¨κατά χάριν¨ έμμεσος απόστολος, κατηχητής, μύστης, διάκονος και ιερέας, έτοιμος για το λειτούργημα του διακόνου και του ιερέα, αν έχει έφεση για το σκοπό αυτό.

Είναι γνωστό ότι οι φωτισμένοι και χαρισματούχοι ιεροψάλτες και τραγουδιστές των ωραίων μας δημοτικών τραγουδιών, στα μαύρα χρόνια της τουρκοκρατίας, εκτός του ότι συγκινούσαν και γαλουχούσαν τις ψυχές των ραγιάδων στη θεία λειτουργία, με τις συχνές μετακινήσεις τους στις γιορτές και τα πανηγύρια στα διάφορα χωριά και πόλεις τα χρόνια εκείνα, τόνωναν και διατηρούσαν δυνατή την πίστη στο Χριστό και την ελπίδα για τον ερχομό της ελευθερίας. Παράλληλα ήταν άμεση η επίδρασή τους στην αγάπη για τη λαϊκή παράδοση, τα τραγούδια, τους χορούς. Δεν πρέπει να ήταν μικρότερης αξίας οι πληροφορίες που μετέδιδαν για τις κινήσεις των Τούρκων και τις κινητοποιήσεις των Ελλήνων στα χωριά και τις πόλεις. Γι αυτό η προσφορά τους ήταν τεράστια.

Είναι προς τιμή των ιεροψαλτών της Νικήσιανης που και αυτήν την παρακαταθήκη την τηρούν και σήμερα από δική τους αποκλειστικά πρωτοβουλία. Είναι πραγματικά σπάνια απόλαυση να χαρείς τη μουσική πανδαισία αυτών των "αηδονιών" του Παγγαίου, όταν αρκετοί απ΄αυτούς συναντιούνται μερικές φορές το χρόνο σε κάποια χωριά του Παγγαίου για να ψάλλουν χαριτωμένα επίλεκτους ύμνους της Βυζαντινής μας μουσικής και σπάνια Παγγαιορείτικα δημοτικά τραγούδια, σε νέους και ηλικιωμένους, που πραγματικά μαγεύονται απ΄την μελωδία και την αρμονία αυτών των θαυμάσιων και χαριτωμένων ανθρώπων, που μόνοι τους και αβοήθητοι, χαρίζουν μια σπάνια εθνική και θρησκευτική προσφορά στους απλοϊκούς ανθρώπους, κόντρα στο αδιάφορο κατεστημένο που ασυνείδητα εισάγει ο,τιδήποτε ξενόφερτο, έστω κι αν ακόμη δεν είναι ωφέλιμο και ηθικό.

Από το βιβλίο του Θεοφίλου Θωμά «Ματιές στη Νικησιανή, στα Ιερά της Προσκυνήματα και στα μοναστήρια του Παγγαίου». (ΚΑΒΑΛΑ, 1991, σελ.212-215)